Экс-министр 24 жылға бас бостандығынан айырылды
Бұрынғы ұлттық экономика министрі Қуандық Бишімбаев азаматтық некедегі әйелі Салтанат Нүкенованы өлтірді және бірге тұрған кезде қинау әрекетіне барды деген айып бойынша кінәлі деп танылды. Ол қылмыстық кодекстің екі бабы бойынша түпкілікті 24 жылға сотталды. Үкім оқылғаннан кейін қазақстандықтар Бишімбаевтың мерзімінен бұрын шартты түрде бостандыққа шығуы мүмкін екенін айтып жатыр. Halyq Uni осы сауал төңірегінде заңгер Алмас Жұмағалидің пікірін білді.
Әділдік адамның ішкі бағалауында жатыр, сол себепті заңдарда «судьяның ішкі сенімі» деген ұғым енгізілген. Судья өмірлік тәжірибесі арқылы, тағы басқа құндылықтарды ескеріп, ішкі сенімін басшылыққа алады. Бишімбаевқа берілген 24 жыл ең жоғары жаза емес. Ең жоғары жаза – өмір бойына бас бостандығынан айыру. Бұл жаза қылмыстық кодекстің 19 бабында бар. Бишімбаевқа тағылған айып бойынша ең төменгі мерзім – 15 жыл. Орта жаза алып тұр, - дейді Алмас Жұмағали Бишімбаевқа шыққан үкім туралы.
Заңгер сот процесі барысында Қуандық Бишімбаевтың телефонына түсірілген видеоларға тоқталды. Ол видеолар тек сот процесіне қатысушы тараптарға көрсетілді. Маманның айтуынша, халық ол видеоларды көрсе, Бишімбаевты өмір бойына бас бостандығынан айыруды сұрайтын еді.
Өмір бойына бас бостандығынан айыру жазасы 19 бап бойынша тағайындалады. Оның біреуі ғана жеке адамға қатысты. Бишімбаев қылмыстық кодекстің 99-бабы 2-бөлігінің бір тармағы бойынша айыпталды. Егер екі не одан да көп тармағы бойынша айыпталса, өмір бойына бас бостандығынан айыруға жақындауы мүмкін еді. Бишімбаевтың қоғамға қауіптілік дәрежесін ескере келе, сот өмір бойына бас бостандығынан айыруға тұрмайды, татымайды деп есептеген болар. 24 жылдың өзі аз емес, - дейді заңгер.
Алмас Жұмағали қоғамның бұл қылмыстық іске жіті назар аударуы сот үкіміне қаншалықты әсер еткеніне қатысты да ойын айтты.
«Қазақстанда кез келген жағдайда ең алдымен қармақ тастап көреді. Ол мәселе әлеуметтік желіде талқыланады. Содан кейін соған сәйкес шешім қабылданады. Бұл – қате, өйткені әр маманның ішкі сенімі бойынша шешім қабылдануы керек. (...) Прокурордың орнынан тұрып кетіп сөйлеуін бірінші рет көріп тұрмын. Әдетте прокурор судьядан басқа қатысушыларға отырып сұрақ қояды. Оның өзі қоғамның ықпалы. Үкімге демесем де, сот процесінен жүруіне (қоғамның көңіл күйі) әсер етті», - дейді заңгер Жұмағали.
САЛТАНАТ НҮКЕНОВАНЫҢ ҚАЗАСЫ
2023 жылдың 9 қарашасында Астана мейрамханаларының бірінде қайғылы жағдай болып, бұрынғы ұлттық экономика министрі Қуандық Бишімбаевтың әйелі Салтанат Нүкенова қайтыс болды. Сол оқиғадан кейін Бишімбаев қамауға алынды. Артынша оның туысы Бақытжан Байжанов та қамалды.
Сот басталған кезде сотталушы Бишімбаев өзіне тағылған айыпты мойындамады. Экс-министрдің соттағы жауабын мына жерден оқуға болады.
Бишімбаевтың айтуынша, Салтанат Нүкенова және оның құрбысы үшінеуі «Қазақстан» орталық концерт залына концертке барған. Сол жерде екеуінің арасында жанжал шығып, концерт аяқталмастан шығып кеткен. Артынша BAU мейрамханасына келіп, бірнеше сағат бойы әңгімелескен.
8 сәуірде Астана қаласы көшпелі бригада дәрігері Нұрлан Мұхамбеденов сот залына келіп, тараптардың сұрағына жауап берді.
9 сәуірдегі сот отырысына қылмыстық іс бойынша куәгер Данияр Мейірбеков қатысты. Сол күні Салтанат Нүкенованың мәйітіне сараптама жүргізген сот-медициналық сарапшы Тахир Халимназаров қатысты. Сарапшы манекеннің басына қызыл және көк түсті қаламмен бірнеше жарақаттың орнын салып көрсетті.
10 сәуірдегі сот отырысында қылмыстық іс бойынша куәгер Аида Ахмедина қатысты. Прокурор Айжан Аймағанова сот барысында Ахмедина мен марқұм Салтанат Нүкенованың бір-біріне жазған хаттарын оқыды. Содан кейін іс бойынша куәгерлерден жауап алу аяқталды.
11 сәуірдегі сот отырысында Қуандық Бишімбаевтың адвокаты Ерлан Ғазымжанов судья Айжан Құлжанованы ауыстыруды сұрады. Алайда судья істі қарауды жалғастырды. Сол күні 11 сәуірде айыпталушы Бақытжан Байжановтан жауап алынды. Ол сот барысында өзінің туысы Қуандық Бишімбаев тарапынан қысым көріп жатқанын жеткізді.
22 сәуірдегі сот отырысында судья Айжан Құлбаева сотталушы Қуандық Бишімбаевтың телефонына қайғылы оқиға болған күні түсірілген видеоларды көріп шықты.
23 сәуірде өткен сот отырысына қайғылы жағдай болған күні Бишімбаевпен кездескен Гүлнар Насырбекова келді. Әйел Бишімбаевпен жұмыс бойынша кездескенін айтты.
24 сәуірде қылмыстық іс бойынша сот тергеуі аяқталды. Сол кезде судья Құлбаева сотталушылардан қылмыстық іске қатысты позициясын тағы бір нақтылады.
Қинау бабы бойынша тағылған айыпты толық мойындамаймын. Аса қатыгездікпен кісі өлтірді деген айып тағылған екінші эпизодтың бір бөлігі – Нүкенованың өліміне әкеп соққан соққы жасағанымды мойындаймын. Бірақ мұны әдейі жасады, оның өлгенін қалады және оны қатыгездікпен жасады дегенді мойындамаймын, - деді Бишімбаев.
29 сәуірдегі сот отырысында тараптардың жарыссөзі басталады деп жоспарланған еді. Жарыссөз басталмастан бұрын айыптау тарапы сотталушы Бақытжан Байжановқа қатысты сот тергеуін қайта бастауға қатысты өтінішхат жасады. Тараптар бұл өтінішхатқа қарсылық білдірмеді. Судья өтінішхатты қабылдады. 2 мамырдағы сот отырысында істі қарап жатқан судья Айжан Құлбаева Байжановқа қатысты ҚК 434-бабы бойынша іс жүргізуді тоқтату туралы қаулы шығарды.
2 мамырда жарыссөз барысында мемлекеттік айыптаушы Айжан Аймағанова Бишімбаев пен Байжанов айғақтарды жасырып, Салтанаттың мәйітінен құтылмақ болғанын айтты.
Бишімбаев пен Байжанов айғақтарды жасырып, Салтанаттың мәйітінен құтылмақ болған. Олар сол үшін Салтанат алдымен фитнеске, содан кейін үйге барғандай көрсеткен. Ал ол уақытта Салтанат қайтыс болып кеткен. Салтанаттың телефонындағы қозғалысқа қарасақ, оның сол уақытта тірі екенін және Бишімбаевтың оған қатысы жоқ екенін көрсетеді. Неге Бишімбаев сағат 3-тен кейін нашатырь әкелуді сұраған? Сараптамаға сәйкес, Нүкенова ол уақытта қайтыс болған. Ал қайтыс болған адамды нашатырь оята алмайды. Оны басқа мақсатта пайдаланған. VIP-залда Нүкенованың саусақ іздері жоқ. Неге? Бишімбаевтың өзі бірге отырып ішімдік ішкендерін айтты. Нашатырь көмегімен Салтанаттың іздері мен денесіндегі қанды сүртіп тастаған, - дейді мемлекеттік айыптаушы.
Прокурордың айтуынша, қайғылы оқиға болған орыннан қызғылт түсті жейде мен нашатырь (мүсәтір) табылмаған.
Сондай-ақ 6 мамырда Бишімбаев пен Байжанов соттағы соңғы сөзін айтты.
2024 жылдың 13 мамырында Қуандық Бишімбаев түпкілікті 24 жылға бас бостандығынан айырылды. Оның туысы Бақытжан Байжанов 4 жылға сотталды.