Қазақстандық кәсіпкер Қайрат Боранбаев жақында бостандыққа шығады. 6 жылға бас бостандығынан айырылған кәсіпкерге пробациялық бақылау қойылады. Заңгер Бауыржан Азановтың айтуынша, Боранбаев пробациялық бақылау ережелерін бұзса, қайта қамалуы мүмкін.  

Боранбаев 2022 жылдың наурызынан бері қамауда отыр. Тергеу изоляторында отырған бір күні түрмедегі 1,5 күн деп саналады. Оның кінәсін мойындаса, қылмыстық істе жәбірленуші болса, оның барлық талап-арызының өтелсе, сот қылмыстық кодекстің 73-бабына сүйеніп босата алады. Бұл бап жиі қолданылады. Пробациялық бақылау бойынша жалпы ережелер бар. Түнгі сағат 10-нан кейін тұрғылықты жерінде болуы керек. Сол уақыттан кейін мейрамхана, қыдыратын жерлерге баруға шек қоюы мүмкін. Инспекторға қайда жүргенінен есеп беріп отырады. Бақылау барысында шетелге шыға алмайды. Сот үкімімен кәсіппен айналысуға шектеу болмаса, ісін әрі қарай жалғастыра алады, - дейді Азанов.

БОРАНБАЕВ НЕ ҮШІН ҚАМАЛДЫ?

Қайрат Боранбаев 2022 жылдың наурызында қамауға алынды. Сот сол жылдың желтоқсанында басталды.

Тергеу мәліметіне сәйкес, Қайрат Боранбаев өзінің сенімді адамы Роман Нахановпен, Ибулла Серді және Тайыр Жанұзақпен («QazaqGaz» ҰК» АҚ бас директорының экономика және қаржы бойынша орынбасары) бірге 2019 жылдың 1 шілдесінен 2022 жылдың 11 ақпанына дейін «АзияГазЧунджа» ЖШС мен «QazaqGaz» ҰК» АҚ арасында келісімге келген, компания 2 млн 26 мың 419 текше метр газды 141 681 676 272 теңгеге жеткізуге келіскен.

Келісімге сәйкес «QazaqGaz» ҰК» АҚ Боранбаев компаниясына көрсетілген соманы аударған. Сотта кәсіпкерлердің газды арзанға сатып алуға болатынына қарамастан, мемлекет қаражатын жұмсағанын анықтады.

Сот-экономикалық сараптаманың қорытындысына сәйкес, «АзияГазЧунджа» ЖШС-дан «QazaqGaz» ҰК» АҚ сатып алған газдың құны мен «Газпром экспорт» ЖШС-дан «АзияГазЧунджа» ЖШС сатып алған газдың құны арасындағы айырмашылық 14 565 318 010 теңгені құрады. Қылмыстық іс бойынша бұл сома толық көлемде өтелді.

ЖАЛПЫ СОМА – 120 МЛРД ТЕҢГЕ

Боранбаевқа алғашқы сот үкімі 2023 жылдың 31 наурызында шықты. Ол кезде кәсіпкер 8 жылға бас бостандығынан айырылды.

Алайда үш ай өткен соң бұл үкімнің күші жойылды. Сотталғандарға қатысты үкімнің күшін жоюға Ресей тарапынан «ҚазТрансГаз» АҚ-ға ұсынылған газ бағасы туралы бастапқы деректердің болмауы себеп болды. 

Сот басталған сәттен Боранбаев өзіне тағылған айыпты мойындамады. Алайда өзіне қатысты іс қайта қаралатын кезде кәсіпкер тергеумен процестік келісімге келді. Яғни, кінәсін мойындап, жазаны жеңілдетуге әрекет жасады.

Бұл өтінішхатынан кейін бірнеше апта өткен соң мемлекетке 90 млрд теңгенің мүлкін қайтаратыны айтылды. Оның ішінде мұнай кен орны, газ тарату компаниясы, сервис саласындағы кәсіпорын, қонақ үй және сауда-ойын-сауық кешендері, фитнес орталықтар желісі, кеңсе үй-жайлары және басқа да активтер бар. Сондай-ақ білім беру инфрақұрылымын қолдау қорына 30 млрд теңге аударатын болды.

Қаржы мониторингі агенттігі бұл қаражат мемлекеттік органдар мен компаниялардың балансына беріліп, ал ақшалай қаражат білім беру инфрақұрылымын дамыту үшін пайдаланылатынын хабарлады.

Осы ақпарат тарағаннан кейін бір күн өткенде (2023 жылдың 15 қыркүйегі) прокурор Боранбаевты 6 жылға соттауды сұрады. Айта кетейік, процестік келісімге дейін мемлекеттік айыптаушы кәсіпкерді 8 жылға соттауды сұраған.

Прокуратура оның себебін де түсіндірді. Процестік келісім бойынша прокуратура сотталушылар жасаған қылмыстарын мойындағанын ескерген.

Дәл сол күні Боранбаев 6 жылға бас бостандығынан айырылды. Ол жазасын Ақмола облысындағы қауіпсіздігі орташа мекемеде өтеп жатыр. 

Боранбаев сотталғаннан кейін Боранбаевтың компаниялары Мемлекеттік мүлік комитетіне жалпы құны 1,4 млрд теңгеден асатын «Comfort Hotel Astana» қонақ үй кешенін мемлекет меншігіне өз еркімен берді.

Аумағы 5 мың шаршы метрден асатын бұл қонақ үй кешенінің жылдық айналымы – 900 млн теңгеге жуық. Мемлекет бұл нысанды демалыс, сауықтыру және білім беру орталықтарын ұйымдастырумен әлеуметтік мақсатта пайдалану жоспарланып отыр.

Содан кейін Алматыдағы «Алмалы» сауда орталығының ғимараты, жалға беру және мүлікті басқарумен айналысатын «Unity Hall» ЖШС, «Fitnation» фитнес клубтар желісі мемлекет меншігіне өтті. Оның жалпы құны – 33,75 млрд теңге.

СОТ ЖАЗАНЫ ЖЕҢІЛДЕТТІ

20 қазанда  Ақмола облысының соты 6 жылға бас бостандығынан айырылған Қайрат Боранбавтың жазасын жеңілдетіп, бас бостандығын шектеу жазасын тағайындады.

Сот шешімі бойынша ол пробациялық бақылауда болады.

Үкімді ауыстыру кезінде келесі мән-жайлар ескерілді:

• сотталған адам жаза мерзімінің 1/3 бөлігін (2 жыл 4 ай 5 күн) өтеді;
• мемлекетке келтірілген залалды толығымен өтеп, тергеуге көмектесті және ісіне өкінеді;
• қамауда ұстау кезінде оған оң сипаттама берілді.

Сот шешімі заңды күшіне енген жоқ.