4 маусымда елімізде Мемлекеттік рәміздер күні атап өтіледі. Қазақстандықтардың мемлекеттік туға деген құрметі кейде келеңсіздікке ұшыраған кездер де болды.

2015 жылы Астана тұрғыны Жандос Құрманбаевтың пәтерінің балконына Қазақстан Республикасының туын іліп қойғаны үшін 400 мың теңгеге жуық айыппұл төлеген. Астана тұрғыны туды боксшы Геннадий Головкиннің кезекті жеңісінен кейін жасаған.

Осыған байланысты іс қозғалғаны халықтың наразылығына ұшыраған еді. Әлеуметтік желіде халық бұл заңның дұрыс еместігін айтып сынаған. Ал кейбірі тіпті осыған ерегісіп барлық тұрғынды балкондарына туды іліп қоюды шақырды.

Алайда, заңнамаға сай, мемлекеттік рәмізге су тиіп кетпеуі, лас болмауы, ешнәрсеге оранбауы керек. Сонымен қатар, туды жыртуға немесе төңкеруге болмайды.

Бірақ заңның еш жерінде балконға ту ілуге ​​тыйым салынады деп жазылмаған. Оны көрсетілген ережелер мен талаптарға сәйкес орналастыруға болады. 

2015 жылы полиция қызметкерлері әкімдік қызметкерлерімен бірлесе отырып, балконнан ту іліп қойғаным үшін рейд жүргізді. Менің пәтерімде форма киген бейтаныс адамдар «Қазақстан Республикасының мемлекеттік туын пайдалану ережесін бұзғаны үшін» хаттама толтырып, жауап алу кезіндегі масқара күй есімде. Кетерінде қылмыс қаруы ретінде туды тәркіледі. Сол күні өзімді елімде бөтен адамдай сезіндім. Бірақ қоғамдық қолдау мен резонанстың арқасында бүгінде туды желбірету қажет.

Әлі есімде, сол күндері мені учаскелік полиция бастығы жиналысқа шақырды. Ол мына сөздерді айтты: «Мен сенің жағыңдамын, балам. Бірақ келіңіз, қайықты шайқамаңыз, үшінші тарап күштері бұл тақырыпты көтеріп, арандатушылық ұйымдастыра алады. Сіз қазып алмайсыз». Сол күндері мыңдаған қазақ ынтымақтың белгісі ретінде балкон мен терезеге жалау ілсе, бүгінде балконнан ту тігу Қазақстанның барлық азаматтары үшін заңды шара. Қазіргі жастардың ұлтжанды, туын шын сүйетінін көріп жүрмін. Бұл олар үшін – менің лайфхак: балконға туды қалай ілу керек. Мен мұны дәстүрімізге айналдыруды ұсынамын – Республика күні мен Тәуелсіздік күні, – деп жазды Құрманбаев өзінің әлеуметтік желідегі парақшасында.

2022 жылы Жандос Құрманбаев өз әрекетін қайталап қана қоймай, Қазақстанның барлық патриоттары үшін лайфхакты жаюды шешті. Астана тұрғыны өз видеосында туды үйінің балконына қалай ұқыпты және дәл ілу керектігін егжей-тегжейлі көрсетті.

Оған дейін, 2020 жылы әлі де мемлекеттік рәміздер туралы заңнамаға өзгерістер енгізілді. Осылайша, заңға өзгерістер енгізілгеннен кейін туды ғимараттарға, тұрғын және тұрғын емес үй-жайларға, мерекелік шаралар өтетін орындарға, сондай-ақ балкондарға орнатуға рұқсат етілді. 

Ал 2022 жылғы 4 маусымда Президент Тоқаев мемлекеттік рәміздерді қолдану ережелерін нақтылау мақсатында заңнамаға өзгерістер енгізуді ұсынды. Мұндағы мақсат патриоттық сезімнің бір түрі ретінде туды көтеруге тыйым салуды жою болды.

Менің тапсырмам бойынша Мемлекеттік рәміздерді қолдану қағидаларына өзгерістер енгізілгенін білесіздер. Енді әрбір азамат өзінің қасиетті Отанымызға деген сүйіспеншілігін мемлекеттік рәміздерге құрметпен қарау арқылы көрсете алады, – деп түсіндірді сол кезде Мемлекет басшысы.

Алайда сол жылы Қазақстанның мемлекеттік рәміздерін қорлағаны үшін жаза қатайтылды. Атап айтқанда, ҚР Қылмыстық кодексінің «Мемлекеттік рәміздерді қорлау» 372-бабына түзетулер енгізілді. Нәтижесінде мемлекеттік рәміздерді қорлағаны үшін айыппұл 3 000 АЕК-ке дейін көтерілді (2023 жылы 10 350 000 теңге – ред.). Сондай-ақ тәртіп бұзушы 900 сағатқа дейін қоғамдық жұмыстарға тартылуы мүмкін.

Бұған дейін мемлекеттік рәміздерді қорлағаны үшін айыппұл 2000 АЕК, яғни 6,9 млн теңге болатын.