Қазір елімізде жеке тұлғалардың банкроттығы туралы заң жобасы әзірленіп жатыр. Қаржы министрлігі жобаны таныстырып, жеке тұлғалардың банкроттық процедурасы қалай жүргізілетінін түсіндірді, деп хабарлайды Halyq Uni тілшісі. 

Қаржы министрінің бірінші орынбасары Марат Сұлтанғазиевтің айтуынша, министрлік жеке тұлғалардың банкроттығы институтын енгізу бойынша жұмысты қайта бастады. Қазір халықаралық тәжірибені ескеріп, қарыз сомасы мен ұзақтығына байланысты рәсімдердің үш түрін енгізу ұсынылып отыр. 

Заң жобасы мен тұжырымдамасы әлеуметтік бағытқа негізделген. Сондықтан заң «Қазақстан азаматтарының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және банкроттығы» деп аталады. Ел азаматтары үшін ғана емес, қаржы нарығының барлық қатысушысы үшін маңызды болады. Жалпы ол адал қарыз алушыларға көмектесуі керек, – деді бірінші вице-министр. 

Заң жобасы тұрақты кірісі болған жағдайда сотта бес жылға дейін қарызды төлеу мерзімін ұзарту мүмкіндігін қарастырады. Қалпына келтіру жоспары қаржы басқарушысымен бірлесіп әзірленеді және 5 млн теңгеден асатын берешек кезінде сот органдарымен бекітіледі. Ол үшін екі тараптың – борышкер мен кредитордың келісімі қажет. Жоспарда көзделмеген барлық нәрсеге, мысалы, мүлікті сатуға, бұл шаралар қолданылмайды.

Заң жобасының келесі бағыты тұрақты табыс пен берешекті өтеу бойынша перспективалар болмаған жағдайда қолданылатын процедураны көздейді. Бұл жағдайда банкроттықты екі түрде қолдану ұсынылады.

«Біріншісі - соттан тыс банкроттық. Оны үш жағдайда қолдануға болады. Біріншісі - банктер мен микрокредиттік ұйымдар алдында бес жылдан астам мерзімі өткен азаматтар. Екіншісі - қарызы 12 ай ішінде өтелмеген азаматтар. Бұл жағдайда қарыз сомасы 300 мың теңгеден (100 АЕК) аспауы тиіс және қарызды өтеуге болатын мүлік болмуы керек. Үшіншісі - алты ай ішінде 5 млн теңгеге дейінгі қарызы өтелмеген азаматтар да банкроттық рәсімін бастай алады», – деді министр орынбасары.  

Қазақстандықтар соттан тыс банкроттықты қолдану туралы өтінішті «Электрондық үкімет» веб-порталы арқылы береді. Сондай-ақ E-salyq-Azamat қосымшасы арқылы құжаттарды тапсыру мүмкіндігі қарастырылады. Құжаттарды қабылдағаннан кейін мүліктің болмауын, мерзімнің өткізіп алу мерзімдеріне сәйкестігін және т. б. талаптарға сәйкестігін, яғни автоматтандырылған тексеру жүреді. 

Банкроттықты танудың үшінші жолы – сот шешімімен танылған банкроттық. Бұл процедураны азаматтар 5 млн теңгеден астам өтелмеген берешегі бойынша қолданады.

Осы рәсім барысында борышкердің мүлкі сауда-саттықта өткізілуге жатады. Түскен қаражат белгіленген кезекке сәйкес кредиторлар алдындағы борыштарды өтеуге жіберіледі. Егер жалғыз тұрғын үй кепіл нысанасы болса, онда кредитор оны сот банкроттығы барысында ғана алып қоюға құқылы болады. Егер жалғыз тұрғын үй кепіл болмаса, кредиторлар оған өтініш бере алмайды. Қалған өтелмеген сома борышкердің жосықсыз әрекет ету белгілері болмаған жағдайда есептен шығаруға жатады, – деп қосты ол. 

Сонымен қатар спикер алимент және адамның өмірі мен денсаулығына келген залал бойынша борыштар есептен шығаруға жатпайтынын атап өтті. 

Аталған заң жобасында банкрот деп танылған азаматтарға бірқатар шектеу де қарастырылған. Банкрот болған қазақстандықтарға бес жылға қарыз бен несие алуға шектеу қою ұсынылып отыр. Сондай-ақ үш жыл бойы шетелге шығуға тыйым салынуы мүмкін. Ал азаматтар банкроттықты жеті жылдан кейін ғана қайта қолдана алады.

Бұған дейін Қазақстанда миллионнан астам адамның несиені өтеу мерзімін бұзғаны белгілі болды.

Кеше Президент «Елімізде миллион адамның табысы ең төменгі күнкөріс деңгейіне де жетпейді. Қарызға батқандар мен кедейлер үлесі артып бара жатыр» деген болатын.