Жақында Қазақстан үкіметі Ресейден келетін авиаотынға уақытша шектеу енгізді. Бұл еліміздің әуежайларына жанармай құю үшін келетін жүк тасымалдау рейстерінің азаюына әкелуі мүмкін, деп хабарлайды Halyq Uni.  

Авиация сарапшысы Абыл Кекілбаевтің пікірінше, Қазақстанда авиаотынының құны өте жоғары. Алайда әлемдік нарықтағы баға биылдың өзінде 30-40% төмендеген. 

«Қазақстан әуежайларына авиаотын жеткізетін мұнай трейдерлерінің бағасы орта есеппен еуропалықтардан 100, тіпті 200 долларға қымбат. Тыйым іс жүзінде жоғары бағаны ұстап тұру үшін енгізіледі, бұл ретте авиаотынның әлемдік бағасы өткен жылмен салыстырғанда 30-40% төмендеді. Айта кету керек, былтыр делдалдардың осындай әрекеттері салдарынан әуежайлардағы авиакеросиннің құны әлемдік орташа бағадан 2 есе асып түсті. Әсіресе жанармай құю үшін техникалық қонуы бар жүк рейстеріне қиын болды. Меніңше, Қазақстан, өкінішке қарай, өзінің транзиттік әлеуетін пайдаланбай отыр. Әуе жүктерінің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін әуежайлар Ресей Федерациясынан КО-1 және РТ маркалы керосинді импорттауға мәжбүр», – деді ол. 

Сондай-ақ отандық мұнай өндеу зауыттары ішкі нарықты қанағаттандыруға жеткілікті авиаотын өндіре алмай отырғанын атап өтті. 

Себебі жолаушылар тасымалын жүзеге асыратын отандық авиакомпаниялардың PetroSun компаниясынан жеңілдетілген авиаотынын сатып алуға басым құқығы бар (ПКОП, ПМХЗ, АМӨЗ-де шикі мұнайды өңдейді). Жергілікті өндірістегі керосинмен айналысатын басқа отандық трейдерлердің бағасы импорттық деңгейде және PetroSun-ға қарағанда едәуір жоғары. Дегенмен идея бойынша көлем ішкі жолаушылар әуе тасымалын жабу үшін жеткілікті болуы керек. Сондықтан бұл жолаушылардың ішкі тасымалына және әуе билеттерінің құнына әсер етпеуі керек екенін атап өткім келеді, – деп қосты Абыл Кекілбаев. 

Оның пікірінше, сол себепті қазақстандық әуежайлар мұндай үлестіру механизмі іске қосылғаннан кейін шетелде жаңа көздерді іздеуге мәжбүр болғанын айтады. Себебі отандық МӨЗ-де өндірілетін керосиннің 80-90% авиакомпанияларға кетеді. Қалған азғантай көлемді әуежайлар тауар биржасы арқылы алады және Қазақстаннан тыс тұрақты жеткізушілерді іздеуге мәжбүр.

Осы шектеулерді енгізу және ұзақ мерзімді жеткізілімдердің тұрақтылығын төмендету арқылы әуежайлардың шетелдік жеткізушілермен ұзақ мерзімді келісімшарттары бұзылады. Дискретті жеткізілімдер тұрақты ұзақ мерзімді жеткізілімдерге қарағанда әлдеқайда қымбат екенін түсіндірудің қажеті жоқ шығар. Бүгінде қазақстандық әуежайлардың тарифтері өңірде, тіпті әлем бойынша ең төмен болып отыр. Барлық әуежайлар қызмет құны мемлекет белгілеген тарифтерден жоғары болған жағдайда жұмыс істеуге мәжбүр, сондықтан олардың басқа кіріс көздерін іздеуден басқа амалы жоқ. Яғни, біздің ірі әуежайларымыз техникалық қону және жанармай құю үшін жүк рейстерін тарту жұмыстарын жүргізуге мәжбүр, – деп толықтырды сөзін. 

Сарапшы бұны өте бәсекеге қабілетті нарық деп есептейді. Әрі әуежайды таңдауда географиялық орналасуы негізгі критерий бола бермейтінін айтады. 

«Бұған авиакомпаниялар ескеруге мәжбүр көптеген критерийлер кіреді. Қамтамасыз ету үшін инфрақұрылым мен жеткілікті ресурстардың болуы техникалық қонатын жүк рейстері үшін бұл үлкен шығын. Оның ішінде, бәсекеге қабілетті бағамен авиаотынның болуы маңызды мәселе.  Пандемия кезінде жолаушылар тасымалы іс жүзінде тоқтап қалды, ал жүк рейстері әуежайлардың жұмысын қамтамасыз ететін жалғыз табыс көзі болды. Жаңадан енгізілген шектеу жүк авиарейстеріне жанармай құю үшін ЖЖМ құнына дәл әсер етеді. Яғни, жүк рейстерінің саны азаятынын сеніммен айта аламын, себебі олар көрші елдер арқылы балама маршруттарды пайдаланатын болады», – деп қорытындылады Абыл Кекілбаев.