Баспанамен қамтамасыз етудің ең жоғарғы көрсеткіші 7 өңірде байқалған. Онда да қалалық елдімекендердің мәліметі жақсы. Мәселен, Астана тұрғындарына – 30,5 шаршы метрден келсе, Алматы қаласында – 29,1 ш.м. Ал өзге үздік өңірлер бойынша, Маңғыстау облысы – 28,4, Шымкент қаласы – 27,4, ШҚО – 26,5, Ақмола облысы – 26,1, Атырау облысы – 26 шаршы метрден.

Ауылдық жерлер бойынша әрбір тұрғынға шаққанда тұрғын алаңмен қамтамасыз етудің неғұрлым жоғары көрсеткіші Маңғыстау облысында тіркеліпті. Ауылда тұратын әрбір маңғыстаулыққа 27,3 шаршы метр тұрғынжайдан келеді. Ал ең төмен көрсеткіш Жамбыл облысында (15,8 ш.м.).

Осы жерде мемлекеттік қызметте жүрген азаматтарға мүмкіндік қарастырылғанын айта кетуіміз керек. Мысалы, «Тұрғын үй қатынастары туралы» заңның 75-бабында мемлекеттiк тұрғын үй қорынан тұрғын үй немесе жеке тұрғын үй қорынан жергiлiктi атқарушы орган жалдаған тұрғын үй беру нормасы бекітілген. Соның негізінде аталған баптың 1-тармағында әр адамға кемiнде 15 ш.м. және көп дегенде 18 шаршы метрі пайдалы алаң, бiрақ кемiнде бiр бөлмелi пәтер мөлшерiнде немесе жатақханадан бөлме берiлу керек.

Айта кетерлігі, жыл сайын елде тұрғын үй құрылысының көлемі өсіп келген еді. 2022 жылдың басында жарияланған деректер бойынша, елдің тұрғын үй қоры 387,7 млн шаршы метрді құрады. Оның 250,2 млн шаршы метрі немесе 64,5%-ы қалалар мен басқа да қалалық елдімекендерде, ал 137,5 млн шаршы метрі немесе 35,5%-ы ауылдық елдімекендерде орналасқан. Жалпы, баспана құрылысы бойынша 2018-2021 жылдары тұрғын үй құрылысының көрсеткіштері оң серпін көрсетті.

Статистиканың деректері бойынша республикада осы кезеңде 58 млн шаршы метр жаңа тұрғын үй (521 мың тұрғынжай), оның ішінде:

• 2018 жылы – 12,5 млн шаршы метр (114 мың тұрғынжай);
• 2019 жылы – 13,1 млн шаршы метр (116 мың тұрғынжай);
• 2020 жылы – 15,3 млн шаршы метр (140 мың тұрғынжай);
• 2021 жылы – 17,1 млн шаршы метр (151,2 мың тұрғынжай) салынды.

2021 жылы тұрғын үйді іске қосудың жылдық көлемі 2018 жылмен салыстырғанда 36,8%-ға ұлғайған.

ҮЙДІҢ ҚЫМБАТТАУЫ ХАЛЫҚТЫ БАСПАНАМЕН ҚАМТУҒА ҚАЛАЙ ӘСЕР ЕТЕДІ?

Алайда соңғы жылдары жоспарланған құрылыс көлеміне қатысты өзгеріс енгізуге мәжбүрлік туып отыр. Мәселен, елордада тұрғындарды тиісті деңгейде ауызсу, жылу және электрмен жабдықтау секілді қажеттіліктеріді қамтамасыз ету үшін инженерлік инфрақұрылым жүйесіне салмақ түсуіне байланысты құрылыс көлемі қысқартылды. Қалада 2021 жылы 3 млн шаршы метр үй салынса, 2022 жылы 2 млн-ға қысқартылды.

Екінші жағынан, елдегі инфляция мен доллар курсына байланысты жылдағы дәстүрлі 10-15% қымбатшылық соңғы жылы биыл да ықпалын білдірді. Ұлттық статистика бюросының дерегінше, 2023 жылғы ақпанда пәтерлерді қайта сату бағалары бір жылда 13%, жаңа тұрғын үйлерді сату 14% өсті. Абаттандырылған тұрғын үйді жалға алу төлемі өткен жылғы тиісті аймен салыстырғанда 33,8% артты.

Өңірлер бөлінісінде жаңа үйлер нарығында баға жылдық мәнде Ақтөбе (25,4%) және Ақтау қалаларында (25,2%) едәуір қымбаттады. Пәтерлерді қайта сату нарығындағы баға өсімінің көш басында Семей (41%), Қызылорда (39,9%), Ақтөбе (36,9%), Ақтау (35,4%), Қостанай (30,9%) қалалары тұр. Ал тұрғын үйді жалға алу бойынша жоғары өсім Көкшетау (53,7%), Қостанай (51,9%), Алматы (49,6%) және Петропавл (49,3%) қалаларында тіркелген.

Ал бір айдың ішінде (2023 жылғы ақпан 2023 жылғы қаңтарға қарағанда) жаңа тұрғын үйді сату бағалары – 0,3%, пәтерлерді қайта сату 0,4% өсті. Абаттандырылған тұрғын үйді жалға алу алдыңғы аймен салыстырғанда қаңтарда 0,2% көтерілді.

Тұрғын үй нарығындағы бағаның өзгеруі