Бірқатар өңірде білім беру саласының қызметкерлері сотталды, деп хабарлады Halyq Uni тілшісі.

Антикор өкілдерінің мәліметінше, 7 ақпанда Жаңақорған аудандық соты «Жаңақорған ауданының білім бөлімі» ММ басшысы Б. Ибрагимовқа, бас есепші К. Аязбаеваға және 24 мектептің есепшілеріне қатысты үкім шығарды. Олар 1 млрд теңгеден аса ірі мөлшерде бюджет қаражатын жымқырғаны үшін кінәлі деп танылды.

Сот үкімімен мекеменің басшысына және бас есепшісіне 8 жылға бас бостандығынан айыру, мектеп есепшісінің біріне асырауында жас баланың болуына байланысты 5 жыл мерзімге жазасын кейінге қалдыра отырып, 7 жылға бас бостандығынан айыру жазасы тағайындалды. Сонымен қатар, сотталғандар мемлекеттік қызметте және өзге де ұйымдарда қызмет атқару құқығынан өмір бойына айырылады. Үкім заңды күшіне енген жоқ.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет білім беру саласындағы жемқорлық тәуекелдеріне сыртқы талдау жүргізу барысында еңбекақы төлеу қорынан қаражат жымқырумен байланысты тұрақты қылмыстық схемаларды ашты:

1. қызметкерлерге жалақы оның лауазымына қарағанда әлдеқайда көп аударылған;
2. жалақы білім беру мекемелерінде ресми түрде тіркелмеген адамдарға берілген;
3. қызметкердің карт-шоттарына жалақы есептеліп, ал төлем құжаттарында басқа тұлғаның деректері көрсетілген;
4. бір адамға ақша аударымдарын бірнеше рет қайталаған;
5. «өлі жандарға» – туыстары мен жақындарына ақша аударған.

Есепшілер мектептің бухгалтерлік есеп жүйелері, ұлттық білім беру базасы және «Қазынашылық-тұтынушы» жүйесі арасындағы интеграцияның жоқтығын пайдаланған. Олар төлем құжаттарына қолмен түзетулер енгізіп, бюджет ақшасын жымқырған. Жыл сайынғы бюджеттік өтінімдерді қалыптастыру кезінде жымқырылатын қаражаттар белгіленген.

Айта кету керек, жымқыру бойынша бұрын ашылған схемалар шеңберінде сотқа дейінгі тергеулерді бүгінде басқа құқық қорғау органдары жүргізіп жатыр.

Өткен жылдың басынан бері білім беру саласындағы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметпен барлығы 192 қылмыстық іс тіркелді. Олар бойынша залал 13 млрд теңгеден асты. Ең ірі жымқыру Түркістан, Жетісу, Алматы, Қызылорда, Ақтөбе облыстары мен Алматы қаласында анықталды.

Түркістан облысының Шардара және Сарыағаш білім бөлімдерінің қызметкерлері 3 жыл ішінде 3,7 млрд теңге жымқырған. Қазір тергеу жүріп жатыр.

Жетісу облысында Талдықорған қаласы білім бөлімінің бас есепшісі бастаған ұйымдасқан қылмыстық топқа қатысты тергеу аяқталды. Қаражат білім беру саласының қызметкерлері болып табылмайтын тұлғалардың шоттарына ақша аудару арқылы жымқырылған.

Сонымен қатар, құрамында 3 білім бөлімінің қызметкері мен 10 мектеп есепшісі бар қылмыстық топтың мүшелері өздеріне және басқа мектеп қызметкерлеріне белгіленген жалақыдан жоғары жалақы төлеген. Оларға жалпы сомасы 4,2 млрд теңгеден астам шығын келтірілген. Залалды өтеу мақсатында 3 млрд теңгеге қатысушылардың мүлкі тәркіленді. Қылмыстық іс қабылданған шешімнің заңдылығын тексеру және сотта айыптауды одан әрі қолдау үшін қадағалау органына берілді. Бұл ретте, жымқыру фактілеріне бақылаушы органдардың лауазымды адамдарының қамқорлығы кезінде жол берілді.

Өткен жылдың қарашасында Талдықорған қалалық сотының үкімімен білім басқармасының бас маманы Д. Төлебай сотталды. Ол Талдықорған қаласындағы орта мектептердің тарифтік тізімдерін жалақының жоғары қажеттілігімен кедергісіз қарағаны және келісіп, лауазымдық өкілеттіктерін асыра пайдаланғаны үшін кінәлі деп танылды. Тергеу барысында Д. Төлебай жемқорлық қылмыс жасағаны үшін кінәні толық мойындап, іс жүргізу келісімін жасасу туралы өтініш білдірді. Сот үкімімен оған мемлекеттік қызметте қызмет ету құқығынан өмір бойына айыра отырып, 3 жыл 6 ай мерзімге бас бостандығын шектеу түріндегі жаза тағайындалды.

Осы сот үкімімен 2023 жылғы шілдеде Алматы облысы бойынша Тексеру комиссиясының мемлекеттік аудиторы Б. Ботабеков кінәлі деп танылды. Ол Талдықорған қаласындағы мектептердің бірінде аудиторлық тексеру барысында анықталған жымқыру фактілерін жасырғаны үшін 500 мың теңге көлемінде пара алды деп айыпталды. Қылмыстық іс кінәні мойындауына байланысты жеделдетілген тәртіппен аяқталды. Сот шешімімен Б. Ботабеков параның 15 еселенген сомасы-7,5 млн теңге мөлшерінде айыппұл салуға сотталды.

Сонымен қатар, Талдықорған қаласының білім бөлімінің басшысы аса ауыр жемқорлық қылмыс жасауда әшкереленді. Ол анықталған жымқыру фактілерін жасырғаны үшін білім бөлімінің бас есепшісінен 280 млн теңге көлемінде пара алу бойынша айыпты. Қазір айыпталушыға қатысты қылмыстық іс сотта қаралып жатыр.

Ақтөбе облысында Ақтөбе қаласы орта мектебінің бас есепшісіне қатысты қылмыстық іс қаралып жатыр. Тергеу мәліметтері бойынша, 8 жыл бойы ол өзінің банктік шотына жалақы түрінде ақша аударған. Қылмыстық іс бойынша жалпы залал 413 млн теңгеден асты. Тек бір жылдың ішінде ол өзіне 200 млн теңгеден астам қаражат аударған, бұл бүкіл мектептің жылдық еңбекақы қорының 30%-н құрайды. Сонымен қатар, аталған мектептің директорына қатысты қылмыстық іс сотқа жіберілді. Ол өзінің лауазымдық өкілеттіктерін асыра пайдаланып, бас есепшіге өзінің ЭЦҚ-кілтін тапсырды. Соның салдарынан жоғарыда аталған жымқыру фактілері жасалды. Бұдан басқа, ол нақты жұмыс істемейтін педагогке, сондай-ақ мектеп қызметкерлеріне белгіленген жалақыдан артық жалақы аудару арқылы 6 млн теңгеден астам сомаға қаражатты жымқырды деген күдікке ілінді.

Бюджет қаражатын жоспарлау және игеру процестеріндегі жемқорлық тәуекелдерін болдырмау үшін Павлодар, Ақмола және Түркістан облыстарында білім беру саласының бюджетін цифрландыру бойынша пилоттық жоба іске қосылды. Ол білім беру саласында миллиардтаған теңгені жымқыру себептерін жою мақсатында бюджеттік өтінімдерді қалыптастыру және ұсыну процесін автоматтандыруды көздейді. Ақпараттық жүйені тестілеу нәтижесі оң болған жағдайда, жоба бүкіл ел бойынша іске қосылатын болады.