«Уақытты кері қайтару» петициясын қарау бойынша құрылған жұмыс тобының екінші рет қоғамдық тыңдаулары өтті. Сауда және интеграция министрлігінде сарапшылар петиция авторы тарапынан бірінші отырыста көтерілген сұрақтарға жауап берді. Бұл – энергия тұтыну мен шығындардың өсуі, уақыт ауыстырудың денсаулыққа әсері, ЖКО санының көбеюі және басқа да мәселелер, деп хабарлады gov.kz.

Талқылауға Парламент депутаттары, петицияның бастамашысы, қоғамдық бірлестіктер мен сараптамалық қауымдастық өкілдері, Денсаулық сақтау, Энергетика, Ауыл шаруашылығы, Көлік, Төтенше жағдайлар, Еңбек және әлеуметтік қорғау, Сауда және интеграция министрліктері мен басқа да мемлекеттік органдар қатысты. Отырысқа Мәжіліс депутаты Еркін Әбіл төрағалық етті.

UTC+5-ке ауысудың ғылыми негізі және денсаулыққа әсерін бағалау

Ғылыми бағалау үшін біз жоғары дәлелді әдіс саналатын метаанализ жүргіздік. Оның мақсаты – халықтың денсаулығына оңтайлы уақыт белдеуінің қалай әсер ететінін зерттеу. Біздің зерттеудің ашықтығы мен қайталанушылығын қамтамасыз ету үшін PRISMA ұсынымдарын қолдандық. PubMed, Web of Science, Scopus, Google Scholar және ресейлік ғылыми дәйексөз индексі мәліметтері базасынан 128 456 мақаланы зерттедік. Олардың ішінен 3 427 ең өзектісін таңдадық. Зерттеулер оңтайлы уақытты пайдаланудың теріс салдарын анықтамады. Керісінше, оның халық денсаулығы мен әл-ауқатына оң әсерін растайды, - деді С.Ж. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ ғылыми-техникалық паркінің жетекшісі Ильдар Фахрадиев.

Оның айтуынша, аталған метаанализіміз дұрыс уақытты қолдану денсаулыққа зиян тигізбейтінін растап, осы уақыт стандартын таңдауды негіздейді. Жаңа уақытқа бейімделу үшін уақыт пен жеке көзқарас қажет, бірақ уақыт астрономиялық және географиялық заңдарға сәйкес келгенде тезірек жүреді.

UTC+5-ке ауысқаннан кейінгі медициналық мекемелерге жүгінулер мен аурулар статистикасы:

Бірыңғай уақыт белдеуін енгізген күннен бастап көп уақыт өткен жоқ, алысқа баратын қорытынды жасауға әлі ерте. Биылғы маусым айындағы мәліметтер бойынша, алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету ұйымдарына жүгінген адамдар саны 0,1% азайды. Биыл 6 айда қан ауруларының 13,7%, психикалық және мінез-құлықтық бұзылыстардың 11,3% төмендеуі байқалды, онкология бұрынғы деңгейде қалды. Аймақтық тұрғыда ШҚО-да қан айналымы жүйесі ауруларының 15,9%, онкологияның 1,5% және психикалық бұзылулардың 12,2% төмендеуі байқалды. Алматы қаласы бойынша қан айналымы жүйесі аурулары 55,7%, онкология 2,3%, психикалық бұзылулар 15,8% төмендеген, - деді Денсаулық сақтау министрлігі ғылым және адами ресурстар департаментінің директоры Алмагүл Қауышева.

Уақыт белдеуі және түс ауа туралы астрофизикалық ғылым

«Фесенков атындағы Астрофизикалық институт» ғылыми-зерттеу жұмысы бойынша директорының орынбасары Рашид Валиулиннің айтуынша, Қазақстан елді мекендерінің жергілікті уақыты жергілікті жерде күннің ең биік нүктесіне жетуге тиіс. Ол күндізгі сағат 12:00-де болуы керек. UTC+5 меридианы 75 градус шығыс бойлықта орналасқан, бұл меридиан бойынша талтүс сағат 12.00-де болуға тиіс. Уақыт белдеуінің ені бұл уақытқа +/- жарты сағатты қамтиды.

Есептеулерге сүйенсек, Астананың бойлығы 71,43° шығыс бойлығында орналасқан. Уақыт белдеуін анықтау үшін формула қолданылады: 71,43/15=4,76. Ең жақын бүтін санға дейін дөңгелектеу 5-ке тең, бұл UTC+5 уақыт белдеуіне сәйкес келеді. Сол сияқты ШҚО үшін 82°37′ шығыс бойлығында есептеулер көрсеткендей, 82,61 бойлықты 15-ке бөлу 5,50-ге тең, бұл да UTC+5 уақыт белдеуіне сәйкес келеді, - деп түсіндірді ғалым.

Қазақстанда электр энергиясын тұтыну жыл сайын 3% шегінде өседі

Ал Энергетика министрлігінің департамент директоры Асылжан Мусин уақыт белдеуінің өзгеруімен Қазақстанда электр энергиясын тұтыну көлемі 1-1,5%-дан аспайтын шамада өзгергенін атап өтті. Оның айтуынша, наурыздың соңы, сәуірдің басында бірқатар аймақта сыртқы ауа температурасының төмендеуі, жылыту маусымы аяқталғанда тұтыну көлеміне де әсер еткен.

Сонымен қатар, 2023-2024 жылдардың ұқсас кезеңдерін салыстыру дұрыс емес. Өйткені электр энергетикасында жыл сайын шамамен 3% тұтыну өсімі байқалады. Бұл халық санының, заңды тұлғалардың көбеюіне байланысты. Мысалы, 2021 жылы 2022 жылмен салыстырғанда өсім 6% болды. Жүктемелерге келетін болсақ, олар бір сағатқа ауысты: кешкі уақытта ұлғаю таңертеңгі тұтынудың азаюымен өтеледі, - дейді Асылжан Мусин.

Біртұтас уақыт белдеуіне көшу ЖКО динамикасына айтарлықтай әсер етпеді

Соңғы 3 жылда жол-көлік оқиғаларының саны өсіп барады. Талдау көрсеткендей, бірыңғай уақыт белдеуіне көшу ЖКО динамикасына айтарлықтай әсер етпеді. ЖКО-ның негізгі себептері – жол жүру ережелерін бұзу, жолдардың жағдайы, көлік құралдарының техникалық жағдайы, ауа райы жағдайлары және адами фактор, - деді ІІМ департамент бастығының орынбасары Қайрат Раушанов.

Оның айтуынша, 2024 жылдың алғашқы 6 айында кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыстардың азаюы тіркелген.

Сондай-ақ отырыста медицина, хронобиология саласындағы сарапшылардың және мүдделі мемлекеттік органдардың дәлелдері ұсынылды, сұрақ-жауап алмасу болды. Сарапшылардың барлық дерегі петиция авторы тарапына беріледі және егжей-тегжейлі зерделенгеннен кейін жұмыс тобының келесі отырысында талқыланады.