Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Ақша-кредит саясаты комитеті базалық мөлшерлемені +/– 1 п.т. дәлізімен жылдық 16,5%-ға дейін төмендету туралы шешім қабылдады. 

Сыртқы ортада инфляциялық қысым біртіндеп әлсіреп келеді. Көптеген елде орталық банктердің баға тұрақтылығын қамтамасыз ету саясаты нәтиже беріп, инфляция баяулай бастады. Алайда инфляцияның орнықты болып қалу себебінен мөлшерлемені төмендету мерзімі дамыған елдерде кейінге қалды. Әлемнің азық-түлік нарықтарында баға мен логистикалық шығындар төмендеп келеді, – делінген бас банктің хабарламасында.

Дегенмен экономика ішінде кеңейіп келе жатқан фискалдық ынталандыру, орнықты ішкі сұраныс, жоғары және тұрақсыз инфляциялық күтулер, сондай-ақ өндіріс шығындарының өсуі жағынан проинфляциялық қысым сақталып отыр. Жағармай құнын өсіруден орын алған жанама әсер байыпты көрініс алуда, бұл теңге бағамының динамикасымен ішінара өтелуімен байланысты.

Осылайша сыртқы факторлар тарапынан қысымның біршама әлсіреуі есебінен тәуекелдердің жиынтық балансы әлсіз дезинфляциялық аймақта қалып отыр. Нақты инфляция мен оның орнықты бөлігі одан әрі бәсеңдеген сайын базалық мөлшерлемені біртіндеп және байыпты төмендету саясаты жалғасады. Төмендету мүмкіндігі екінші жартыжылдықта фискалдық ынталандырудың ықтималды жеделдеу тәуекелдерімен шектелуде.

Инфляциялық процестер үздіксіз баяулап келеді. Жылдық инфляция 2023 жылғы шілдеде 14%-ды құрады. Бағалар өсімінде тауар бөлігінің қарқыны бәсеңдей бастады. Жанармай бағасын арттырудан болған жанама әсер ағымдағы инфляцияда толық көрініс тапқан жоқ. Бұл теңге бағамының динамикасымен ішінара өтелуімен байланысты. Шілдеде қызметтер инфляциясы біршама қарқын алды. Өңірлер бөлігінде тұрғын үй коммуналдық қызметінің (ТКҚ) тарифтері өсті. Реттелмейтін қызмет құнының өскені де байқалды, бұл орнықты сұранысты көрсетіп отыр, – делінген хабарлапада.

2023 жылғы шілдеде айлық инфляция орташа тарихи көрсеткіштерден жоғары қалыптаса отырып, 0,6%-ға дейін біршама жеделдеді. Базалық және маусымдық факторларды ескермейтін инфляция көрсеткіштері бір деңгейде тіркеліп, баяулаған жоқ. Бұл ішкі сұраныстан қолдау тапқан баға өсуінің тұрақты сипатын көрсетеді. Тауарлар мен қызметтердің құнына әсер ететін өндірістегі жоғары шығындардың сақталуы – қосымша фактор.

Инфляциялық күтулер біршама төмендегеніне қарамастан, жоғары қалпында қалды және жекелеген тауарлар нарығындағы жағдайдың өзгеруіне сезімтал болып отыр. 2023 жылғы шілдеде алдағы бір жылға күтілетін инфляция 16,9% (маусымда 17,2%) болды. Сезілетін инфляция да жоғары қалпында қалды және 18,6%-ды құрады (маусымда 18,8%). Бағаның өсуіне түрткі болған негізгі факторлар ретінде жанармай мен ТКҚ бағаларының көтерілуін атайтын респонденттердің үлесі артты.

Сыртқы факторлардың инфляцияға әсері біртіндеп төмендеп келеді. Бірақ жағдай алдыңғы болжамдық раундпен салыстырғанда қолайсыздау бола бастады. Көптеген елде бағалардың шарықтауы орталық банктер жүргізіп отырған саясат нәтижесінде баяулап отыр. Бұл ретте базалық инфляцияның орнықтылығы және ортамерзімді перспективада таргеттерге қол жеткізбеудің жоғары ықтималдығы көптеген орталық банктердің мөлшерлемелерді төмендету циклын бастау мерзімін кейінге жылжытты. Бұған дейін Федералды Резервтік Жүйе мөлшерлемесінің соңғы рет көтерілуі 2023 жылғы мамырда, ал алғаш рет төмендеуі 2023 жылғы қарашада орын алатыны күтілген болатын. Қазіргі кезде мөлшерлеме шілдеде бір рет көтерілсе, оның төмендеуі 2024 жылғы мамырға ауысты. 2023 жылғы шілдеде азық-түлікке әлемдік бағаның біршама өскеніне қарамастан, оның төмендеу үрдісі сақталып отыр.     

Сауда-серіктес елдердегі баға динамикасы біршама нашарлады. Еуроодақта инфляция барынша баяу қарқынмен төмендеп, ал оның орнықты бөлігі жоғары қалпында қалды. Ресейде жоғары тұтынушылық сұраныс, рубль бағамының әлсіреуі және инфляциялық күтулердің артуы себебінен тұтынушылық инфляция жеделдей бастады. Қытайда экономикалық белсенділіктің ағымдағы төмен көрсеткіштері салдарынан дефляция байқалуда.      

Мұнай нарығындағы жағдай Қытай экономикасының баяулауы мен орталық банктердің тежеу саясаты аясында байыпты қалыптасатын болады. Осыны ескере отырып, 2023-2024 жылдарға арналған базалық сценарий барреліне 80 АҚШ доллары деңгейінде өзгеріссіз сақталды.

Нақты инфляция мен оның орнықты бөлігінің одан әрі белсенді баяулауы кезінде базалық мөлшерлеменің біркелкі төмендеуі жалғасады. Бұл ретте сыртқы факторлардың позитивті динамикасымен қалыптасқан мөлшерлемені төмендету мүмкіндігі фискалдық ынталандырудың әлеуетті күшею тәуекелдерімен шектеледі. Бұл алдағы шешім қабылдау кезінде жіті қадағалауды талап етеді. Нақты деректерді жинақтау және тәуекелдерді мониторингтеу үшін базалық мөлшерлемені төмендетудегі кідірістер болуы мүмкін, - дейді Ұлттық банк.