2023 жылғы 18 шілдеде Алматыда Ресейдегі жетекші мұнай-газ химия компаниясы СИБУР және Қазақстандағы алғашқы полипропилен өндіретін интеграцияланған газ-химия кешені «KPI» ұйымдастырған «Полимерлерді өңдеушілер күні» өтті. Іс-шараға СИБУР, «KPI», «ҚазМұнайГаз», Қазақстан Республикасының энергетика министрлігінің (ҚР), ҚР индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің, «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингінің өкілдері, әкімдіктердің, «Атамекен» кәсіпкерлер палатасының өкілдері, сондай-ақ Қазақстан мен Ресей полимерлерді жетекші қайта өңдеушілер мен қауымдастықтар қатысты.

«Өңдеуші күнінің» негізгі күн тәртібі полимерлер нарығы қарқынды өсу қарқынын көрсететін Қазақстанның мұнай-газ-химия саласын дамыту перспективаларына бағытталған. Мәселен, соңғы бес жылда полимерлерге ішкі сұраныс екі есеге өсіп, қазір жылына шамамен 240 мың тоннаны құрайды. Оның 67 мың тоннасы полипропилен, 173 мың тоннасы полиэтилен нарығына тиесілі. Сарапшылардың бағалауы бойынша, Қазақстанда полимерлер нарығының орташа жылдық өсу қарқыны 4%-ға жетті, ал 2030 жылға қарай полипропилен мен полиэтиленге сұраныстың жылына 400 мың тоннадан асады деп күтілуде. 

Бүгінгі таңда Қазақстанда ТКШ, автомобиль жасау, құрылыс, медицина сияқты стратегиялық маңызы бар салалар үшін полимер бұйымдарын шығаратын 130-ға жуық кәсіпорын жұмыс істейді. Сонымен қатар, биылға дейін нарық тек түйіршікті полипропиленмен қамтамасыз етіліп, оның қолданылу аясы қаптамамен шектелген. Қуаттылығы жылына 500 мың тонна «KPI» кешенін іске қосу тек ағымдағы ғана емес, сонымен қатар полипропиленді жергілікті қайта өңдеушілердің өсіп келе жатқан қажеттіліктерін толығымен жабуға мүмкіндік береді. Бұл ретте полиэтилен нарығы қуаттылығы жылына 1,25 млн тоннаны құрайтын «Silleno» кешенінің толық қуаттылыққа шыққанына дейін (2028 жылы толық қуаттылыққа шығады деп жоспарлануда) импортқа тәуелді болып қалады.

Қазақстанда дайын өнімдер импортының көлемі қайта өңдеушілердің өсу қарқынынан асып түседі. Елдің мұнай-газ химиясы саласында полимерлерді ішкі тұтыну мен қайта өңдеуді дамыту міндеті тұр. Өйткені елдегі шикізат базасы полимер бұйымдарына импорт тәуелділігін төмендетуге мүмкіндік береді. Қойылған міндеттерді шешу үшін мемлекет пен даму институттарының белсенді қатысуымен шикізат өндірушілерден бастап түпкілікті өнім өндірушілерге дейінгі бүкіл өндіріс тізбегі бойынша қатысушылардың кооперациясы қажет.

Осындай ынтымақтастықтың бір мысалы Атырау қаласында полимер өнімін өндіру жөніндегі индустриялық аймақты құру. Онда «KPI» және «Silleno» өндірістеріне тікелей жақын жерде технопарк құру және соңғы полимер өнімін өндіру жөніндегі шағын және орта бизнес кәсіпорындарын дамыту жоспарланып отыр.

Сондай-ақ, полимерлерді ішкі өңдеуді дамыту үшін шетелдік өндірушілерді, ең алдымен Ресейден, өңдеу ресурстарының қол жетімділігі мен аумақтық жақындығын ескере отырып, локализациялау қажет. Бұл болашақ өндірістердің және олардың соңғы өнімдерінің экономикалық тартымдылығын арттыруға мүмкіндік береді. Сонымен, СИБУР қазірдің өзінде жақсы қалыптасқан форсаж бағдарламаларын жүзеге асырады, оның аясында ресейлік өндірушілер Ресейде де, шетелде де өндірісті кеңейту үшін шикізат көлеміне арнайы жағдайларға ие болады. 

Бүгінгі іс-шара екі елдің мұнай-газ-химия нарығына қатысушылардың серіктестік нүктелерін көрсетті және бірлескен өсу үшін одан арғы мүмкіндіктерді анықтауға мүмкіндік берді. Республикада ауқымды полимерлік және инфрақұрылымдық жобалар іске асырылуда, олар өңірдің полипропилен мен полиэтиленді ішкі қайта өңдеуді дамыту қажеттілігін бірнеше есе арттырады. Бұл жерде Қазақстан полимерлерін өндірушілер мен ресейлік қайта өңдеушілердің әлеуетін ашуға мүмкіндік беретін жаңа перспективалық құрал СИБУР іске асырып жатқан «Инвестициялық форсаж» бағдарламасы болатынына сенімдімін, – дейді СИБУР атқарушы директоры, басқарма мүшесі Павел Ляхович.

«KPI» бас директоры, басқарма төрағасы Данияр Тиесовтың айтуынша, базалық полимерлерді қайта өңдеу – әлемдегі ең қарқынды дамып келе жатқан салалардың бірі.

Алдағы үш жылда әлемдік өсім 25 млн т деңгейінде болады деп болжанып отыр. Тиісінше, мұнай-химия мамандарына, инженерлерге сұраныс артады. Біз оларды дайындауды зауыт құрылысымен қатар бастадық. Сонымен қатар, біз елде төмен бағамен аралас салаларды дамыту үшін алаң құрдық. Мұндай іс-шаралар мемлекеттің, ведомстволардың және бизнестің түрлі өкілдерінің ойлары мен нәтижелі диалогтарын нақтылау үшін өте маңызды», – дейді Данияр Тиесов.